Η αμβλυωπία, το «τεμπέλικο μάτι», χαρακτηρίζεται όταν ο ένας οφθαλμός έχει λιγότερη όραση από τον έτερο (Εικ.1). Επειδή η επίπτωση της, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, είναι μόνιμη, είναι σημαντικό το παιδί να υποβάλλεται σε τακτικούς οφθαλμολογικούς ελέγχους.
Ποια είναι τα αίτια:
- Η διαθλαστική διαφορά μεταξύ των δύο οφθαλμών.
- Ο στραβισμός, η μη ευθύγραμμη θέση των οφθαλμών, επίσης μπορεί να οδηγήσει σε αμβλυωπία.
- Ο καταρράκτης, ο ενδοφθάλμιος όγκος, ή και κάποιος τραυματισμός μπορεί να δημιουργήσει θόλωση στον οπτικό άξονα και κατά προέκταση σε «αδράνεια» του παθολογικού οφθαλμού.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Αρχικά ο παιδίατρος θα εκτιμήσει αν:
- υπάρχει η ρόδινη αντανάκλαση
- η κινητικότητα είναι σωστή
- οι οφθαλμοί έχουν ίδια όραση
Μετά θα πρέπει να υπάρξει αξιολόγηση από την Παιδοφθαλμίατρο. Στην πλειοψηφία των παιδιών, όταν επισκέπτονται την οφθαλμίατρο, η όραση ήδη έχει διαταραχθεί κατά πολύ.
Πως θεραπεύεται η αμβλυωπία;
Υπάρχουν διάφορες επιλογές θεραπείας στην αμβλυωπία. Όσο πιο μικρή είναι η ηλικία του παιδιού, που η σύνδεση μεταξύ οφθαλμών και εγκεφάλου ακόμα αναπτύσσεται, τόσο πιο καλά αποτελέσματα έχουμε.
Η θεραπεία ανταποκρίνεται καλύτερα σε παιδιά κάτω των 6 ετών, μέχρι και, περίπου, 10 ετών.
Θεραπευτική προσέγγιση:
- Διορθωτικά γυαλιά
- Τεχνική κάλυψης στον έναν οφθαλμό
- Ενστάλαξη κολλυρίου στον «καλό» οφθαλμό
- Χειρουργική αντιμετώπιση όταν υπάρχει και στραβισμός ή κάποιο νόσημα που εμποδίζει την δίοδο του φωτός στον οπτικό άξονα.
Συχνές Ερωτήσεις
Τι είναι η αμβλυωπία και γιατί ονομάζεται «τεμπέλικο μάτι»;
Η αμβλυωπία είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο ένας οφθαλμός δεν αναπτύσσει σωστά την όρασή του. Ο εγκέφαλος αγνοεί την εικόνα από αυτό το μάτι, δημιουργώντας μόνιμη αδράνεια αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Ονομάζεται «τεμπέλικο μάτι» επειδή δεν λειτουργεί κανονικά, χωρίς να υπάρχει εμφανής ανατομική βλάβη.
Σε ποια ηλικία μπορεί να διαγνωστεί η αμβλυωπία;
Η αμβλυωπία μπορεί να διαγνωστεί ακόμα και σε βρέφη, αλλά συνήθως εντοπίζεται στην προσχολική ηλικία (2–5 ετών), όταν παρατηρείται διαφορά στην όραση των δύο οφθαλμών. Ο παιδίατρος είναι συχνά ο πρώτος που υποψιάζεται την κατάσταση και παραπέμπει στον παιδοφθαλμίατρο.
Ποιοι είναι οι κύριοι τρόποι θεραπείας της αμβλυωπίας;
Η θεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση διορθωτικών γυαλιών, τεχνική κάλυψης του «καλού» οφθαλμού, ειδικά κολλύρια που μειώνουν προσωρινά την όραση στο δυνατό μάτι ή, σε κάποιες περιπτώσεις, χειρουργική αντιμετώπιση αν συνυπάρχουν άλλες παθήσεις (όπως καταρράκτης ή στραβισμός).
Μέχρι ποια ηλικία μπορεί να θεραπευτεί η αμβλυωπία;
Η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική σε ηλικίες κάτω των 6 ετών, όταν το οπτικό σύστημα είναι ακόμα υπό ανάπτυξη. Ωστόσο, μπορούν να επιτευχθούν βελτιώσεις ακόμα και μέχρι τα 10 έτη, και σε ορισμένες περιπτώσεις και σε μεγαλύτερες ηλικίες με εντατική παρακολούθηση.
Είναι η αμβλυωπία αναστρέψιμη αν διαγνωστεί αργά;
Όσο πιο αργά διαγνωστεί, τόσο πιο δύσκολη είναι η αποκατάσταση. Σε προχωρημένα στάδια η βλάβη μπορεί να γίνει μόνιμη. Για αυτόν τον λόγο είναι κρίσιμη η πρόληψη μέσω τακτικών οφθαλμολογικών ελέγχων σε μικρή ηλικία.